Eşekten düşmeden önce...

Malum Nasrettin Hoca fıkrasını bilirsiniz. Eşekten düşen hoca, bırakın tabip çağırmayı bana eşekten düşen birini getirin, halimden o anlar demiş. İşte bu da böyle bir paylaşım. Eşekten düşmüş bir kardeşinizin bilgisayarlar ve sağlık konusundaki paylaşımları... Buyurun okuyun.

15 yıldır günde 15 saate yakın yoğun bilgisayar kullandığım için bilgisayar kullanıcılarının karşılaşabilecekleri sorunların bir çoğunu yaşadım veya gözlemledim. Şimdi de bir faydası olabileceği düşüncesiyle bu birikimlerimi sizlerle paylaşıyorum.

Fiziksel Rahatsızlıklar:

RSI: İlk yaşayacağınız sorunlardan bir tanesi. Kısaca klavye kullanımından doğan bileklerde ağrı (kan dolaşımının aksaması) ve iş gücü kaybına yol açan bir hastalık.

Öneri: Bileklik kullanın, arada bir parmaklarınızı dinlendirin, on parmak klavye kullanmaya veya mümkün olduğunca fazla parmakla yazmaya gayret edin. Kollarınızı düz bir şekilde avuç içleri karşıya gelecek şekilde tutun ve bilekten yukarı aşağı oynatın. Tuş dizilimi farklı Anti-RSI klavye kullanın.

Karpel Tunel Sendromu: Aslında Asfalt kırıcı vb kullananlarda rastlanan bir meslek hastalığı olan karpel tunel sendromu oldukça ızdırap verici bir rahatsızlıktır. Eklemlerdeki sinirlerin sıkışması, sonucu parmaklarda ciddi ağrı, sabahları açılamama gibi sorunlar gözükebilir. Çok ilerlerse çözüm ameliyattır.

Öneri: Arada bileklerinizi dinlendirin, fareyi mümkünse diğer elinizle de kullanmayı öğrenin, haftada en az 1günü bilgisayarsız gün ilan edin. Farklı büyüklüklerde arada değiştireceğiniz en az iki mouse kullanın.

Boyun düzleşmesi: Ciddi bir rahatsızlıktır ve farkına varmazsınız. Eklem ağrıları, tutulmalar ve zihin bulanıklığı belirtileri verebilir. Beyne giden damarların boynun düzleşmesi ile en az 1 tanesinin yeterli kan taşıyamamasına yol açar. Zaman zaman aptallaşma, baş dönmesi, dikkat toplayamama gibi belirtiler gösterebilir.

Öneri: Düzenli aralıklarla dinlenin, koltuğunuzu ergonomik seçin, pc ile aranızda görüş mesafesinde uygun bir açı ve yakınlık olmasına dikkat edin. Arada uzaklara bakın. Elinizi alnınıza koyup geri iterken, başınızı hafifçe ileri zorlayın. Bunu sağ, sol ve geri de yapın.



Göz Kuruluğu: Bilgisayara sürekli bakmak, göz kırpmayı önler. Göz kırpılmadığında ise göze yeterince gözyaşı gelmez ve göz kuruluğu meydana çıkar. Zamanla gözde kaşıntı, kızarıklık, hatta ileride göz bozukluğu veya göz tansiyonu da meydana gelebilir.

Öneri: Zaman zaman pc başından kalkın, uzaklara bakın. Gözlerinizi dinlendirin. Çay buharı ile göz banyosu yapın. Yüzünüzü yıkayın. Bebe şampuanı ile gözlerinizi yıkayıp taşlaşmayı önleyebilirsiniz. Ekran koruyucunuzu belirli bir zamana ayarlayın ve o zamanda bilgisayardan uzaklaşın. Bu konuda bazı bilgisayar programları da vardır.

Şişmanlık: Obeziteye kaçmasa da hareketsiz durmak kilo almanın en kolay yolu. Bilgisayar başında geçen saatler ve abur cubur ile beslenme şişmanlamaya ve onunla birlikte gelen bir çok soruna yol açar.

Öneri: En azından düzenli aralıklarla yürüyüş yapın. Bilgisayar başında atıştırmaktan vazgeçin. Yanınızda ılık su bulundurun ve düzenli olarak için.

Kas ve Eklem ağrıları: Hareketsizlik, belli bir konumda oturmak neticede eklem ağrılarına ve kas tutulmalarına yol açar.

Öneri: Banyo yapın, eklemlerinizi hareket ettirin. Standart yaptığınız hareketler dışında başka hareketler yapın. Arada bir koltuğunuzu değiştirin. Mutlaka ergonomik koltuk kullanın. Ayaklarınızın altına bir yükseklik koyun. Spor yapın.

Kabızlık: Sürekli hareketsiz durmak bağırsaklardaki suyun çekilmesine yol açar. Kabızlık sindirim sisteminde yaşanan can sıkıcı bir sorundur.

Öneri: Bol su için, Lifli yiyecekler ve sebze tüketin. Hareket edin. Yürüyüş yapın.

Emboli: En büyük ve hayati bir risk olan emboli ameliyat sonraları hastalar için sorun oluşturması yanında uzun süre hareketsiz duran insanlar için de ciddi bir risk faktörüdür.

Damarlardaki kanın pıhtılaşması ve beyne vurması sonucu Felç'ten ölüme kadar birçok soruna yol açabilir.

Öneri: Arada masadan kalkıp, oda içinde bile olsa yürüyün. Bacaklarınızı sık sık hareket ettirin. Uzun otobüs yolculuklarında molalarda mutlaka inin. Yürüyün.



Psikolojik Sorunlar:

Tembellik: Fiziksel sorunlarla birlikte meydana gelen ağrıların da etkisi ile bilgisayar başında geçen zaman tembelliğe de yol açar. İnsan çalışmak istemez. Bilgisayar başında iş yapıyor bile olsa başka ilgi alanlarına yönelir diğer işleri erteler.

Öneri: Bir konuda sürekli çalışmayın veya hobinizin peşine takılıp gitmeyin. Mutlaka dikkatinizi dağıtın ve iş ve ders dışında bir tek konuda yoğunlaşmaktan kaçının. Başka bir alanla ilgilenerek bile olsa mutlaka dinlenin.

Vücudunuzu harekete zorlayın. Yürüyüş yapın. Enerji tüketin.

Üzüntü, Stres: Gerek vücudumuza yüklenen statik elektrik. Gerek internet dolayısıyla yaşanan kişisel iletişimlerin büyüsü. İç dünyanızda da dalgalanmalara yol açar. Bu da uzun vadede gerilim, sinirlilik, duygusallık, ağlama isteği, içe kapanma gibi sorunlara yol açar.

Öneri: Online iletişimden uzak durun. Mümkün mertebe maille iletişim kurun. Msn vb. kullanmamaya özen gösterin veya sadece iş amaçlı kullanın. Ailenizle, sevdiklerinizle daha çok vakit geçirin. Uykunuzu düzenli alın. Çıplak ayakla yürüyüp vücudunuzdaki elektriği atın. Doktor tavsiyesi olmadıkça asla anti-depresan vb. ilaçlar kullanmayın.

Bağımlılık: Bilgisayar kullananları bekleyen en büyük tehlikelerden biridir. Hele bilgisayarsız iş yapmanın mümkün olmadığı günümüzde insan kolayca bağımlı hale gelebilir. Bunlar; internet bağımlığı, sohbet (iletişim bağımlılığı) ve oyun bağımlığı şeklinde özetlenebilir. Kumar vb. alışkanlıklar internet ortamında çok daha büyük sorunlara yol açabilir. Hatta alışveriş saplantısı ile gerekli gereksiz bir çok şeyi online satın alabilirsiniz. Kredi kartınız cüzdanınızda dursun.

Öneri: Bilgisayar başında geçen zamanlarınızı azaltın. Sürekli yaptığınızı hissettiğiniz net işlerinden uzaklaşın. Kendinizi yalnız hissettiğinizde bilgisayardan da uzak durun. Bir avuç çekirdek alıp sokağa çıkın. Çevrenizdeki en küçük insanla vakit geçirin. Sanal aşklardan ve sevgililerden uzak durun. Cinsellik içeren sitelere fazla kendinizi kaptırmayın.

Unutmayın herkes stres atmak ve bir şekilde rahatlamak için iletişim kanallarını kullanıyor. Siz herkesin dert babası, Güzin ablası olmayın.

Kendinize telkinlerde bulunun, gerekirse söz verin. Bağımlılığınızın ileri düzeye vardığını düşünüyorsanız tedavi olun.

Bu önerilerin hepsini asla yapamayacaksınız. Ancak sorunları biliyor olmak bile çözüm yolunda atılmış önemli bir adımdır. 21'nci yüzyılın hayatımızda yol açtığı bu müthiş değişimin yan etkilerini bilmek, sağlıklı bir yaşam yolunda atılmış önemli bir adım olacaktır.

Saygılarımla

Erkan BAL