Küçük Anafarta köyünün güney batısında ovaya hâkim olan bu tepede üç adet kitabe bulunmaktadır. 12. Tümenin merkez cephesi olan yusufçuktepe, Anafartalar ovasının kontrolü için önemli bir tepe olmasından dolayı Anafartalar muharebeleri boyunca müttefik askerlerinin hedef noktalarından biri olmuştur. Yapılan saldırılar neticesinde kısa süreliğine de yusufçuktepe İngilizlerin eline geçmiş olsa da, Mustafa Kemal'in taarruzları neticesinde tekrardan geri alınarak Türk kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir.
21 Ağustos 1915 günü yeni bir saldırıya hazırlanan İngiliz askerinin saldırı planı şu şekilde olacaktı. Taarruz öğleden sonra yani güneş arkaya alındıktan sonra olacaktı. Bu şekilde Türk askerinin görüş mesafesi en aza indirgenecekti. 10 ve 11'inci Tümenler İsmailoğlu Tepe'ye 29. Tümen Yusufçuk Tepe'ye saldıracaktı. 21 Ağustos günü öğleyin saat iki buçuğu bulduğunda 85 namlu ile korkunç bir top atışı başlar, bu bombardıman sonucu tepelerde bulunan fundalıklar tutuşur ve Anafartalar ovasını koyu bir duman tabakası kaplar. Bu sırada mevsim normallerinin dışında bir bulut tabakası güneşin önüne geçer böylece İngiliz askerlerinin doğadan yararlanma şansı ortadan kalkar. Bu saldırı sonucunda müttefiklerin kaybı 6558 Türk tarafının ise 2600 kişi civarında olmuştur.
Gelibolu Conkbayırı’nın kuzeyinde Küçükanafartalar Köyü yakınında kemikli burunlarına da hakim 70 m.yüksekliğindeki Tusufçuk Tepede de Yusufçuk Tepe Anıtları bulunmaktadır. Tepede yer alan üç adet kitabede yaşanan olaylara ait bilgiler yer almaktadır. Yakınında İngiliz mezarlığının bulunduğu bu tepede Conkbayırı’nda olduğu gibi konkav mermerden üç anıt bulunmaktadır.
Bunlardan birincisinin üzerinde; “Arıburnu cephesindeki Türk kuvvetlerini kuşatmak için 7 Ağustos 1915 günü Anafartalar limanına çıkan düşman kuvvetleri zayıf gözetleme birlikleri karşısında İsmailoğlu ve Yusufçuk tepelerine kadar ilerlediler.”
İkinci anıttaki kitabede;
Anafartalar Grubu Komutanı albay M. Kemalin komutasındaki Türk kuvvetleri 9-12 Ağustos 1915te, I.Anafartalar Muharebesinde düşman kuvvetlerini yenerek, onları Kireçtepe ve Mestantepe hattına attı.”
Üçüncü anıttaki kitabede;
İki tarafın daha büyük kuvvetleriyle 21-22 Ağustos 1915 günü yapılan II. Anafartalar Muharebesi sonunda düşmanın Sivritepe ve Mestantepe hattında taarruz gücü kırıldı. Bu muharebelerde Türkler 8.155 şehit, düşman ise 19.850 kayıp verdi.” Yazılıdır.
43-KÜÇÜK ANAFARTALAR TOPU
Yusufçuktepe kitabelerinden bir km sonra yol Büyük Anafarta köy yolu ile buluşuyor. Büyük Anafarta köy yolundan devam ettiğimiz zaman 100 m içeride aralarındaki mesafe 15 metre olarak duran 21cm çapında iki adet krupp marka top göze çarpmaktır. Halen orijinal yerlerinde bulunan bu krupp marka toplar, yarımada üzerinde hurdaya gitmeyen ya da alınıp götürülüp başka bir şehitlikte sergilenmeyen birkaç ender toptan ikisidir. Bu toplar Anafartalar ovasına ve Anzak bölgesine uzanan menzilleri ile müttefik askerlerine çok sıkıntı çektirmişlerdir.
44-YARBAY HALİT BEY VE YARBAT ZİYA ANITI
Büyük Anafartalar Köyü yoluna devam edecek olursak, köy girişinde karşımıza ilk çıkacak olan yan yana vaziyette bulanan iki mezardır. Bu iki mezar, 7. Tümene bağlı 20. alay komutanı Yarbay Halit Bey ve 21. Alay komutanlarına Yarbay Ziya Bey’e aittir. 11 Ağustos'taki saldırılarda şehit olan bu iki komutan çevreye gömülen ve yerleri belli olmayan binlerce asker ile bu noktaya defnedilmişlerdir. Bu iki komutanın bağlı olduğu 7. tümen savunma planına göre 25 Nisan gününde Bolayır mıntıkasında görevlidir. Fakat çıkarmanın beklenmeyen noktaya gerçekleşmesi ile Seddülbahir bölgesinde, daha sonra ise Anafartalar bölgesine gönderilerek çarpışmalara katılır.
45-ÜSTEĞMEN HALİT VE TEĞMEN RIZA ŞEHİTLİĞİ
Yine büyük anafarta köy yolu üzerinde bulunan etrafı zincirlerle çevrile olan bu anıt kahraman iki subayımıza aittir. Ve üzerinde taşta şunlar yazmaktadır. "Arıburnu muharebesinde Halid Rıza Tepesinin geri alınışında şehit olan 3. Kolordu 4. Alayı 1. bölükte süvari üsteğmeni Amasyalı Halid ve 15. Alay 4. bölük süvari teğmeni Ali Rıza Efendilerin ruhlarına fatiha 30 Mayıs 1915"
Bu iki askerin isimleri ölümlerinden sonra şehit oldukları tepeye verilir. Bu tepe bugün Arıburnu bölgesinde bulunan Halid Rıza Tepesidir.
46-BÜYÜK ANAFARTALAR KÖYÜ ŞRHİTLİĞİ
Büyük Anafartalar köyü girişindeki ayrı yerde yer alan iki yarbayın şehitliği ile yolun diğer tarafındaki teğmenlerin şehitliğini ziyaret ettikten sonra yolun karşı çaprazında bulunan büyük Anafartalar köy şehitliğini ve köy şehitliğinin hemen önünde ter alan Üsteğmen Hasan Tahsin ile Alay Müftüsünün mezarlarına da ziyaret ediyoruz.
749 şehidin anıldığı Büyük Anafartalar Köyü şehitliği 2005 yılında yaptırılmıştır. Şehitlikte civar arazide yatmakta olan askerlerde anılmaktadır. Şehitlikte yer alan mermer bloklarda şehitlik haricinde bu alanda çarpışmış şehit olmuş ve bu civarda yatan askerlerinde ismi yer almaktadır.
47/A ÜSTEĞMEN HASAN TAHSİN VE ALAY MÜFTÜSÜ MEZARLARI
Köy girişinde ki son ikili mezar olan bu şehitlikte ilk mezar 7. tümen topçu alayından Bolulu üsteğmen Hasan Tahsin'e aittir. Üsteğmen Hasan Tahsin Seddülbahir bölgesinde ki çarpışmalarda yaralanır sonra bu bölgeye gelerek 2. Anafartalar savaşına katılır. Bu çarpışmada da Kayacıkağılı mevkiinde şehit olur. Aynı gün muharebelerde de şehit olan alay müftüsü de Üsteğmen Hasan Tahsin'in yanına gömülmüştür.
Çanakkale savaşların da yer alan din görevlileri çok önemli işlevleri yerine getiriyorlardı. Sürekli olarak askerin içinde bulanan ve onlarla yan yana omuz omuza çarpışan bu insanlar, askerin maneviyatı yükseltmek için, yeri geldiğinde ön saflarda hücuma katılmışlar ya da çözülen askeri toparlamayı bilmişlerdir.
Hans Kannengiesser anılarında; "İmamlar harika insanlardır, eğer subaylar ölecek olursa komutayı ele alır, hatta bir taburun komutasını bile" diyor.
Sürekli cephede bulunan bu imamlar müftüler savaşın getirdiği zorlulara katlanmanın yanında asker için gerekli olan defin, dua, mektup okuma- yazma, yaralılarla konuşma gibi konularla ilgilenerek savaşın kazanılmasında kilit rol üstlenmişlerdir.
Hemen arkasında Büyük Anafartalar Köyü Mezarlığı'na gömülen şehitlerin isimleri mermer plakalar üzerine yazılıdır.
48-KİREÇ TEPE ANITI
Gelibolu Yarımadasındaki gerçek Şehitliklerden biri olan Kireçtepe Jandarma Şehitliğine Anafartalar Ovası ve Tuz Gölü tarafından Saroz körfezine uzanan toprak bir yolla gidiliyor. Anafartalar’a 20 km. uzaklıkta, mermi kovanları ile çevrelenmiş, şehit mezarlarının yanında Kireçtepe Anıtı bulunmaktadır. Bu anıttaki taştan konkav kitabede; “ 6-8 Ağustos 1915te Gelibolu ve Bursa Jandarma Taburlarının kahramanca çarpışan üç bölüğü, iki tugay gücüne ulaşan İngiliz kuvvetlerini Karakol Dağı ve Kireçtepe’de durdurup Anafartalar grubunun kuzey yanını korumuştur.” Yazılıdır.
Şehitlik, girişinde bulunan eski bir taşın üzerine oturtulmuş üst üste boş top mermisi ve kovanların yerleştirilmesiyle yapılmış, alçak duvarlarla çevrelenmektedir. Mezar taşlarının üzerindeki yazılar Osmanlıcadır. Eceabat Jandarma Kuvvetleri tarafından anıt ve mezarlık 1996 yılında onarılmıştır. Şehitliğin 50 metre doğusunda bulunan taş kaplama bir yazıt olan anıt 1985 yılında dikilmiştir.
Feyzullah Kırca
Akbaşlar Köyü / Dursunbey
0 Yorumlar